یەعقوبیزم و سڵەمینەوەى کرێکاران

  

 

     فلاديمێر لینین                                                                                  به‌ فايلى pdf بيخوێنه‌وه‌

له‌ ئينگڵيزييه‌وه‌: سەرکەوت جەلیل

 

 

 

 

ڕۆژنامەى بۆرژوایی و شۆڤینیستیی 'دیەن' کە ئۆرگانێکى 'فیکرى سۆشیالیستییە' (پێمەکەنن!) لە ژمارە 91ى خۆیدا، ئاوڕێکى لە سەروتارى زۆر سەرنجڕاکێشى ژمارەى 18ى حوزەیرانى ڕۆژنامەى ڕیچ داوەتەوە. دیەن لە تێگەیشتن لەو سەروتارە، کە تێیدا مێژوونووسێک وەک بۆرژوازییەکى دژە شۆڕشى بێتام قسەدەکات، دەستەوەستانە. وەک نیازى "کادێتەکان"یش لێکيدەداتەوە، کە بڕیارى کۆتاییان بۆ کشانەوە لە حکومەتى بنکەفراوان داوە.

ئەوەش قسەى قۆڕە. کادێتەکان کە ئەو هەڕەشەیە دەکەن، مەبەستیان ترساندنى تسێتریتلییەکان و چێرنۆڤەکانە. ئیشەکەیان جدى نیە.

ئەوەى جدى و سەرنجڕاکێشە، چۆنێتیى خستنەڕووى مەسەلەى دەسەڵاته لە دیدى مێژوونووسێکەوە لە سەروتارى 18ى حوزەیرانى ڕۆژنامەى ڕیچدا.

ئەو دەنوسێت: "لەکاتێکدا بەهۆى پێکهاتەى پێشووى حکومەتەوە، لاى‌کەم تا ڕادەیەک، مومکین بوو باس لە ئاراستەکردنى ڕەوتى شۆڕشى ڕووسەکان بکرێت، چیتر وا دیارە، کە بەپێى یاسا عەفەوییەکانى هەموو شۆڕشێک بەرەوپێش دەچێت... بەردەوامیدان بە پێکهاتەى حکومەتێک، کە نەیتوانیوە خۆى پاساوبدات و شیاوى ڕاستکردنەوەش نەبووە، مەسەلەیەکە، پێشتر نەک تەنیا لەلایەن به‌لشەڤیکەکانەوە_دیقەت بدەن: نەک تەنیا لەلایەن به‌لشەڤیکەکانەوە!_ و نەک تەنیا لەلایەن زۆربەى کۆمارەکانەوە خراوەتە بەر باس، بەڵکو مەسەلەیەکە دەبێت خودى وەزیرە سه‌رمايه‌داره‌كانيش بیوروژێنن."

جەنابی مێژوونووس لە دداننان بەوەدا پێکاویەتى، کە نەک تەنیا به‌لشەڤیکەکان، بەڵکو سەرلەبەرى پەیوەندیى تێکڕژاوى چینەکان، ژیانى کۆمەڵگە وەک گشتێک، مەسەلەى "بەردەوامیدان بە پێکهاتەى حکومەتێک، کە نەیتوانیوە خۆى پاساوبدات و شیاوى ڕاستکردنەوەش نەبووە" هێناوەتە بەرباس. ئەوەى ئێمە بەڕاستى دەرگیرى بووین، دوودڵییە. هێرشبردن، ڕێگەیەکى مومکینە بۆ سەرکەوتنى بۆرژوازى ئیمپریالیستى، بەڵام ئایا ڕێگەیەکى تر هەیە؟

مێژوونووسەکەى ڕیچ بەم شێوەیەى خوارەوە وەڵامدەداتەوە:

"هەر ئەوەندەى کۆمارەکان هەموو دەسەڵاتیان گرتەدەست، زوو بۆیان دەردەکەوێت کە دەسەڵاتێکى زۆر کەمیان هەیە. دەبێت لە هەوڵیشیان بۆ پڕکردنەوەى ئەو کەمیى دەسەڵاتە، هانا بۆ شێوازە تاقیکراوەکانى تورکه لاوه‌كان(1)، یان یەعقوبییەکان ببەن... ئایا کاتێک تەواوى مەسەلەکە جارێکى تر دەخرێتەوە بەرباس، بڵێى ئەوان کڕنووش بۆ یەعقوبیزم و تیرۆریزم ببەن، یان بەپێچەوانەوە، دەستى لێ هەڵدەگرن؟ ئەمە ئەو پرسیارە تەنگەتاوکەرەیە، کە لە چەند ڕۆژى ئایندەدا وەڵامدەدرێتەوە."

جەنابى مێژوونووس ڕاستدەکات، لە چەند ڕۆژێکدا دەبێت یان نا، ئەوە ئەو پرسیارەیە کە بەم زووانە وەڵامدەدرێتەوە. جا یان بە هەنگاوى هێرشبەرانە، گەڕانەوە بۆ دژە شۆڕش، سەرکەوتنى بۆرژوازى ئیمپریالیستى (بەڵام چەند دەخایەنێت؟)، یان "دەست لێ هەڵگرتنى" چێرنۆڤ و تسێتریتلییەکان، یانیش بە "یەعقوبیزم".

مێژوونووسە بۆرژوازییەکان، یەعقوبیزم وەک کەوتن ("وەک کڕنووشبردن") دەبینن. مێژوونووسە پرۆلیتارییەکانیش وەک یەکێک لە بەرزترین لوتکەکانى خەباتى ئازادیخوازیی چینى چەوساوەى دەبینن. یەعقوبییەکان باشترین مۆدێلى شۆڕشێکى دیموکراتیک و چۆنێتیی بەرەنگاربوونەوەى هاوپەیمانێتیی کۆمەڵێک پادشایان پێشکەش بە فەڕەنسا کرد. یەعقوبییەکان بۆیان نەلوا سەرکەوتنى تەواو بەدەستبهێنن، بە پلەى یەکەم بەهۆى ئەوەى فەڕەنساى سەدەى هەژدە بە ڕیزێک دەوڵەتى زۆر کۆنەپەرست دەور درابوو، هەروا چونکە فەرەنسا بنچینەى ماتریاڵیى سۆشیاڵیزمى نەبوو، بەو پێیەى هیچ بانکێک، سەندیکایەکى کاپیتاڵیسى، پیشەسازیى ئامێرسازی و هێڵى ئاسنینى تێدا نەبوو.

یەعقوبیزم لە سەدەى بیستەمدا، چ لە ئەوروپا و چ لە مەرزى نێوان ئەوروپا و ئاسیا، دەبێتە ڕێبەرى چینى شۆڕشگێڕ، پرۆلیتاریا، کە ئەویش بە پاڵپشتیی وەرزێرە هەژارەکان و بە سوودوەرگرتن لەو بنچینە ماتریاڵییەى هەیە تا هەنگاو بەرەو سۆشیاڵیزم بنێت، نەک تەنیا هەموو دەستکەوتە مەزن، شکستنەخواردوو و لەبیرنەکراوەکانى یەعقوبییەکان لە سەدەى هەژدەیەمدا سەرلەنوێ دەخوڵقێنێتەوە، بەڵکو سەرکەوتنێکى جیهانگیر و پتەوى خەڵکى کرێکار نزیکدەکاتەوە.

ئاساییە بۆرژوازى ڕقى لە یەعقوبیزم بێتەوە، ئاساییە وردەبۆرژوازى لێى بتۆقێت. کرێکارانى خاوەن هۆشیاریی چینایەتى و خەڵکانى زەحمەتکێش بەگشتى، لە گواستنەوەى دەسەڵاتدا متمانە بە چینە شۆڕشگێڕ و چەوساوەکە دەکەن، چونکە هەر ئەوەیە جەوهەرى یەعقوبیزم، کە تاکە ڕێگاى دەربازبوونە لەم قەیرانەى ئێستا، تاکە چارەسەرى پەشێویی ئابوورى و جەنگیشە.

 

(1)  تورکە لاوەکان (Young Turks) ناوى ئەوروپیى ئەندامانى ئیتیحاد و تەرەقییە، کە حیزبێکى بۆرژوازیی خاوەن موڵکى ناسیۆنالیستى تورکییە، ساڵى 1889 لە ئیستەنبوڵ دامەزرێنرا. خەباتیان بۆ سنوردارکردنى دەسەڵاتى ڕەهاى سوڵتان و گواستنەوەى ئیمپراتۆریا فیوداڵییەکە بۆ پادشایەتییەکى دەستوریی بۆرژوازى دەکرد، تا لەو ڕێگەیەوە ڕۆڵى بۆرژوایيزمى تورکى لە ژیانى ئابورى و سیاسیى وڵاتدا بەهێزتر بێت. لە تەموزى 1908دا و پاش شۆڕشێک، کە لەلایەن چینى سەرەوەى بۆرژواکانەوە ڕێکخرا و لەلایەن سوپایشەوە پاڵپشتیی لێ کرا، دەسەڵاتیان گرتە دەست. حکومەتەکەى ئەوان پادشایەتیى هێشتەوە و سیاسەتێکى کۆنەپەرستانەشى پێڕەوکرد. پاش شکستى تورکیا لە یەکەمین جەنگى جیهانیدا (پاییزى 1918) حیزبى تورکە لاوەکان خۆى هەڵوەشاندەوە.

 

سەرچاوە: https://www.marxists.org/archive/lenin